Stanisław Lisowski (1947-1950)
Stanisław Lisowski urodził się 1 stycznia 1880 r. w Wilnie. Ukończył prawo na Uniwersytecie Petersburskim, ale jako wolny słuchacz studiował jeszcze filozofię, psychologię oraz filologię słowiańską.
W latach 1911-1916 pracował w Oddziale Słowiańskim Biblioteki Akademii Nauk w Petersburgu. Do kraju powrócił w 1922 r. i do 1927 r. pracował w Archiwum Państwowym w Lublinie, a następnie w Wilnie pełnił funkcję kustosza starych druków i cymeliów w Bibliotece Uniwersyteckiej i Publicznej Uniwersytetu Stefana Batorego.
Od 1 czerwca do 30 września 1945 r. był wicedyrektorem Książnicy Miejskiej w Toruniu. Następnie aż do emerytury był kustoszem i kierownikiem Oddziału Starych Druków Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu.
Już podczas studiów interesował się problematyką bibliotekarską, brał czynny udział w studenckim kole bibliografów, wygłaszał referaty z zakresu historii książki i bibliotekarstwa.
Zainteresowania bibliologiczne i księgoznawcze sprawiły, że należał do Rosyjskiego Towarzystwa Bibliologicznego. Współpracował z Zygmuntem Mocarskim nad teoretycznym uzasadnieniem pojęcia bibliologii jako nauki. W 1913 r., na polecenie Akademii Nauk w Petersburgu, wyjechał na kurs bibliotekarski do Moskwy. Po jego ukończeniu wrócił do Petersburga, by tam też organizować podobne szkolenia.
Swą pierwszą pracę pt. Polskaja literatura, istoria i drevnosti w 1912-1913 godach, opartą na przeprowadzonych wcześniej badaniach, opublikował w 1915 r. Gdy w latach 1923-1927 pełnił funkcję pełnomocnika Delegacji Polskiej w Komisji Mieszanych Reewaluacyjnej i Specjalnej w Moskwie i Leningradzie przy odbiorze druków przyznanych Polsce po traktacie ryskim, przebadał kilka tysięcy inkunabułów, czego wynikiem było opublikowanie artykułu pod pseudonimem „Spektator”: Notatka o proweniencji inkunabułów znajdujących się w Rosyjskiej Bibliotece Publicznej w Piotrogrodzie („Przewodnik Bibliograficzny” 1926, nr 6).
Również praca w Bibliotece Uniwersyteckiej w Wilnie zaowocowała w 1929 r. wydaniem artykułu Uniwersytecka Biblioteka Publiczna w Wilnie w latach 1919-1929, który umieszczono w „Księdze Pamiątkowej ku uczczeniu 350 rocznicy założenia i X wskrzeszenia Uniwersytetu Wileńskiego”.
III Zjazd Bibliotekarzy Polskich w 1932 r. był okazją do przygotowania artykułów: Uniwersytecka Biblioteka Publiczna za czasów rosyjskich i Starodruki Uniwersyteckiej Biblioteki Publicznej, które zostały zamieszczone w książce Biblioteki Wileńskie (Wilno 1932).
Interesował się historią niezwykłego księgozbioru Zygmunta Augusta, dlatego napisał na ten temat dwie rozprawy: O los ksiąg Zygmuntowych („Wilno” 1939 nr 2, s. 145-152) oraz Do dziejów Biblioteki Zygmunta Augusta. Od 1931 r. zajmował się redagowaniem roczników „Sprawozdania Biblioteki Uniwersytetu Wileńskiego”.
Po zapoznaniu się z bogatym księgozbiorem Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu opracował spis starych druków Incunabula typographica Bibliothecae Universitatis Thoruniensis („Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1964, Z. 11).
Jako członek Towarzystwa Bibliofilów i jego prezes w latach 1947-1950 aktywnie włączył się do przygotowania wspomnień o Zygmuncie Mocarskim - założycielu Towarzystwa Bibliofilów i pierwszym dyrektorze Książnicy Miejskiej. Lisowski jest autorem artykułu Z lat studenckich. Wspomnienie kolegi w pracy zbiorowej z 1946 r. Zygmunt Mocarski. Dzięki jego zaangażowaniu w działalność wydawniczą, Towarzystwo wydało z rękopisu pracę Zygmunta Mocarskiego Exlibris łowicki OO. Bernardynów oraz Exlibrisy toruńskie (Toruń 1947).
W skład księgozbioru Stanisława Lisowskiego wchodziło około 5000 cennych i bogatych woluminów obejmujących przede wszystkim literaturę z zakresu filologii i księgoznawstwa, a także prawie 3000 ekslibrisów, m.in. K. A. Gereta, B. Radziwiłła. Wśród nich znajdowały się, wykonane różnymi technikami, ekslibrisy niemieckie, litewskie i rosyjskie (m.in. Aleksandra II, Aleksandra III.
Za zasługi położone na polu naukowym, bibliologicznym i literackim, w 1938 r. Lisowskiego odznaczono Wawrzyńcem Polskiej Akademii Literatury, w 1958 r. Krzyżem Kawalerskim.
Zmarł 5 października 1964 r. Po jego śmierci księgozbiór został zakupiony przez Bibliotekę Uniwersytecką oraz przez Antykwariat Naukowy w Bydgoszczy.
« poprzednia | następna » |
---|