Spotkania bibliofilskie i działalność Towarzystwa
Działalność Towarzystwa po wojnie inaugurowała uroczysta akademia, która odbyła się 18 września 1945 r. w celu uczczenia pamięci zasłużonych bibliofilów z Torunia, czyli Marii Chwalibińskiej, Zygmunta Mocarskiego, Haliny Urbańskiej i Marii Wróblewskiej. Po wojnie zajęto się omawianiem takich zagadnień, jak między innymi Toruń w grafice (prof. Jamonnt), władze miejskie dawnego Torunia (Helena Piskorska). Stanisław Lisowski omówił historię kolekcji swych ekslibrisów; Karol Górski zajął się rolą mikrofilmów w nauce i zaprezentował pierwszą stację mikrofilmową. Stefan Burhardt badał rozwój bibliofilstwa w Wilnie, a prof. Lis-Olszewski we Lwowie. Piękne książki w ZSRR były tematem referatów mecenasa Bajraszewskiego.
Tematyka następnych spotkań była różnorodna. W 1955 roku Irena Voise przedstawiła interesujący referat pt. Jak w 1754 r. obchodzono 300-lecie przyłączenia Pomorza do Polski. Stanisław Frankowski przedstawił sylwetkę i zasługi patrona Towarzystwa, czyli Joachima Lelewela; Tadeusz Zakrzewski podjął tematykę modlitewników toruńskich Sylwestra Buszczyńskiego, a swoje wystąpienie uzupełnił ich prezentacją. Postać Tadeusza Szczęsnego, powojennego księgarza i wydawcy toruńskiego, została przedstawiona na jednym ze spotkań przez Wandę Ciszewską. Na ostatnim spotkaniu w 2001 r. prof. Andrzej Tomczak przedstawił wykład Jan Kasprowicz – wspomnienia i pamiątki rodzinne. W ramach cyklu akcji „Moje spotkania z książką” odbyły się odczyty m.in. Stanisława Aleksandrowicza, który mówił o swoich kontaktach z książką podczas pobytu w Kazachstanie; Zefiryna Jędrzyńskiego, który w swoim domu przedstawił niezwykły zbiór prac z zakresu historii literatury polskiej; Zbigniew Ogielski zaprezentował przykłady własnej twórczości graficznej; Stanisław Frankowski referował o życiu i twórczości Walentego Fiałka; Karola Ciesielska omówiła historię i dokonania ToMiTo (Towarzystwo Miłośników Torunia) dla miasta. Z okazji trzechsetnego spotkania i 75-lecia Książnicy Miejskiej, Janina Huppenthal przedstawiła rozwój wzajemnych relacji między Towarzystwem Bibliofilów a Książnicą w ciągu 72 lat. Zgodnie z założeniami współpracy z różnymi środowiskami, zorganizowano spotkanie z Kujawsko-Pomorską Okręgową Izbą Lekarską w Toruniu. Na zebraniu Anna Churska zaprezentowała pracę Polonica medyczne w pismach czasowych XVIII w., a Karola Ciesielska Kościoły w Nieszawie-Dybowie. Na powojennych spotkaniach nie zabrakło również spotkań z gośćmi. Zenon Ziółkowski z Bydgoszczy kilka razy wystąpił z referatami na zebraniach toruńskich bibliofilów w 1960 r. Artysta-grafik Wojciech Maria Jakubowski zapoznał członków Towarzystwa ze współczesnymi ekslibrisami europejskimi. Na zebraniach głos zabierały również osoby spoza Towarzystwa, np. Iwona Płukis omówiła księgozbiór Konrada Górskiego w Towarzystwie Naukowym w Toruniu. W 45. rocznicę śmierci prof. Tadeusza Makowieckiego jego sylwetkę przedstawiła Teresa Friedelówna. Rok Mickiewiczowski był również okazją do omówienia ciekawostek wydawniczych związanych z Mickiewiczem, co przedstawione zostało przez Danutę Krełowską i Katarzynę Tomkowiak. Natomiast Marian Ptaszyk przygotował ciekawą wystawę druków poety w Bibliotece Uniwersyteckiej. W setną rocznicę śmierci Joachima Lelewela w Muzeum Etnograficznym odbyła się konferencja poświęcona dorobkowi piśmienniczemu patrona Towarzystwa. Korzystając z tej okazji, Stefan Burhardt przedstawił bilans działalności publicystycznej i naukowej Towarzystwa Bibliofilów w ciągu 35 lat jego istnienia. Karl Dedecius, propagator polskiego piśmiennictwa w Niemczech, odwiedził towarzystwo dwa razy: w 1988 i 1997 r. Ważnym wydarzeniem było spotkanie z Marią Gliwą, wdową po Stanisławie Gliwie, znakomitym wydawcy i drukarzu. Ofiarowała ona Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej i Książnicy Miejskiej księgozbiór zmarłego męża. W kolejnym spotkaniu udział wzięli Krystyna i Czesław Bednarczykowie, twórcy Oficyny Poetów i Malarzy w Londynie. Wielkim przeżyciem dla bibliofilów było z pewnością wysłuchanie nagrania wypowiedzi Marii Danilewicz-Zielińskiej z Portugalii, która pracowała w Bibliotece Narodowej, a na emigracji prowadziła Bibliotekę Polską w Londynie. Towarzystwo Bibliofilów im. Joachima Lelewela było inicjatorem i jednym z fundatorów pamiątkowej tablicy, która została wykonana z okazji setnej rocznicy wydrukowania w Toruniu w 1858 r. Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. Tablicę wmurowano w 1958 roku w ścianę jednej z kamienic, gdzie mieściła się drukarnia Ernesta Lambecka, przy ul. Piekary 37/39. Z tej okazji odbył się również koncert pieśni toruńskich, przygotowany przez wiceprezesa prof. Jana Wieczorka. 10 maja 1959 r. Towarzystwo ufundowało tablicę pamiątkową Samuelowi Bogumiłowi Lindemu przy ulicy Małe Garbary, róg Królowej Jadwigi, gdzie urodził się twórca Słownika języka polskiego. Z tej okazji przemówienia wygłosili: prof. dr Konrad Górski, prof. dr Bronisław Nadolski, a także Feliks Przyłubski, autor Opowieści o Lindem i jego „Słowniku”. Zgromadzonym gościom zaprezentowano kantatę skomponowaną przez Jana Michała Wieczorka do słów Adama Felskiego, a wykonaną przez chór Państwowego Liceum Ogólnokształcącego nr 3. Utwór ten powielono dla Towarzystwa metodą fotograficzną w 20 egzemplarzach. Towarzystwo Bibliofilów im. Joachima Lelewela w Toruniu było inicjatorem wielu akcji związanych z obchodami 400-lecia drukarstwa toruńskiego, które m.in. odbyły się w Klubie Poligrafiki Toruńskich Zakładów Graficznych, 29 maja 1969 r. W październiku 1976 r. Towarzystwo zostało uhonorowane dyplomem honorowym Ministra Kultury i Sztuki, za ogromny wkład w upowszechnianie kultury. Natomiast w 1991 r. Towarzystwo Miłośników Torunia przyznało bibliofilom ich najwyższe wyróżnienie „Astrolabium” w podzięce za ogromny wkład w popularyzację miłośnictwa książki. Z okazji jubileuszu 55-lecia istnienia w 1981 r., Towarzystwo wybiło srebrny i brązowy medal, wymyślony przez Zygfryda Gardzielewskiego, a wykonany przez Stanisławę Wątróbkę. W czasie Ogólnopolskiego Zjazdu Bibliotekarzy Polskich w Toruniu, który odbył się w 1985 r., dokonano uroczystego odsłonięcia tablicy pamiątkowej poświęconej Zygmuntowi Mocarskiemu, w budynku Książnicy Miejskiej. Tablica została zaprojektowana przez Zygfryda Gardzielewskiego. Dbając o zachowanie dorobku ludzi tworzących polską kulturę również poza granicami naszego kraju, udało się sprowadzić do Książnicy Miejskiej zbiory po zmarłym w 1986 r. w Anglii Stanisławie Gliwie, którego prace znajdują się również wśród wydawnictw Towarzystwa, np. Katalog wystawy linorytów: 1910-1986. Polski artysta książki na obczyźnie. 9 czerwca 1988 r., w Sali Kolumnowej Towarzystwa Naukowego, uroczyście nadano honorowe członkostwo niemieckiemu badaczowi literatury polskiej, Karlowi Dedeciusowi. Z tej okazji zorganizowano również wystawę niemieckich i polskich wydawnictw, które powstały z jego inicjatywy, inspiracji i pracy. Na wystawie tej można było również oglądać także prace wydane na jego cześć. W 105 rocznicę urodzin i 10 rocznicę śmierci Konrada Górskiego zorganizowano uroczyste spotkanie w Towarzystwie Naukowym, na którym Zefiryn Jędrzyński przedstawił sylwetkę profesora i jego dokonania pisarskie. W 1990 r. odbyły się uroczystości jubileuszowe z okazji 70-lecia urodzin i 45-lecia pracy zawodowej i naukowej Henryka Baranowskiego. Z tej okazji wystąpienia i przemówienia wygłosili: Stefan Czaja, Sławomir Kalembka, Jerzy Serczyk, Udo Arnold, Marian Biskup, Janina Huppenthal, Tadeusz Zakrzewski, Edmund Józefowicz, Mieczysław Oparka, Radosław Cybulski, Stanisław Kamiński i Kazimierz Wajda. Rok 1996 to dla Towarzystwa okres intensywnej działalności, ponieważ wypełniły go uroczystości związane z siedemdziesiątą rocznicą jego powstania. Na początku, 25 maja 1996 r., starano się ukazać dzieje Towarzystwa, jego wkład w kulturę Torunia, sylwetki wybitnych bibliofilów toruńskich oraz cel kolekcjonerstwa w dokumentowaniu historii. Spotkaniu towarzyszyła wystawa, która ukazała niezwykłe zainteresowania członków. Kolejne spotkanie odbyło się w formie mini-zjazdu w dn. 26-27 października 1996 r. Wygłoszony został na nim m.in. referat Romana Nowoszewskiego Co i jak wydają bibliofile?. Jednym z punktów zjazdu była również wycieczka do Zakładu Konserwacji Papieru i Skóry Instytutu Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK. Drugi dzień sesji wypełniło zwiedzanie Biblioteki Uniwersyteckiej, okolicznościowe ekspozycje oraz mini aukcja. 17 maja 1998 r. w Bibliotece Uniwersyteckiej odbyła się sesja poświęcona pamięci Andrzeja Kłossowskiego, wybitnego bibliologa. W swych referatach wspomnieli go Jan Wołosz, Michał Hilchen oraz Janina Huppenthal. Natomiast Tadeusz Zakrzewski, Janina Gardzielewska, Stanisław Frankowski i Kazimierz Przybyszewski opowiadali o Henryku Sewerynie Zawadzkim, badaczu historii i miłośniku książek. W ramach obchodów 75-lecia Towarzystwa w 2001 r. na początku odbyła się biesiada bibliofilska, której organizatorami byli Mirosław i Michał Wojtczakowie. Biesiadzie towarzyszyła loteria fantowa oparta na darach bibliofilów. Aleksander Kotlewski ofiarował zebranym okolicznościowy druczek z ekslibrisem artysty-grafika Wojciecha Jakubowskiego. Ekslibris wypełniał motyw rozety, charakterystyczny element architektury gotyckiej, często spotykany w toruńskich zabytkach sakralnych. W dniach 16-17 listopada 2002 r. odbyła się sesja poświęcona pamięci Zygfryda Gardzielewskiego. Artysta został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Pierwszego dnia w Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego i Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu zostały wygłoszone referaty: Zefiryn Jędrzyński Sztuka Zygfryda Gardzielewskiego w dziedzinie kształtu graficznego w oczach Tadeusza Zakrzewskiego oraz Sztuka Zygfryda Gardzielewskiego w ocenie znawców książki i druku (opinie w listach i dedykacjach książkowych), Wojciech Jakubowski Zygfryd Gardzielewski – artysta książki, Andrzej Tomaszewski Antykwa Toruńska. Powstanie i stosowanie czcionki autorstwa Zygfryda Gardzielewskiego, Janina Huppenthal Inicjatywy bibliofilskie Zygfryda Gardzielewskiego, Marian Biskup Zygfryd Gardzielewski – grafik wydawnictw Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Karola Ciesielska Wydawnictwa Towarzystwa Miłośników Torunia w opracowaniu Zygfryda Gardzielewskiego i dorobek kierowanej przez niego Sekcji Wydawniczej ToMiTo, Roman Nowoszewski Bibliografia prac Zygfryda Gardzielewskiego. Wystawa Zygfryd Gardzielewski 1914-2001. Życie i dzieło ukazała różne aspekty dorobku twórczego, życia i działalności artysty (katalogi wystaw, zaproszenia, drobne druki okolicznościowe, wydawnictwa bibliofilskie)
« poprzednia |
---|