Tadeusz Zakrzewski (1972-1990)

Tadeusz Zakrzewski urodził się 4 VIII 1922 r. w Toruniu.

Podczas wojny i okupacji, pracował jako robotnik w prywatnym polskim zakładzie pod komisarycznym zarządem niemieckim. W tym czasie działał w organizacji konspiracyjnej Związek Jaszczurczy, która zajmowała się działaniem dywersyjno-sabotażowym.

 

 

W czerwcu 1946 r. zdał maturę w Państwowym Liceum dla dorosłych im. Stefana Żeromskiego i zaczął studia na Wydziale Prawno- Ekonomicznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, które ukończył w 1950 r. Od tego czasu do 1970 r. pracował w bydgoskim Wydziale Licencji Spółdzielni Rolniczej „Samopomoc Chłopska”.

Podczas studiów, dzięki kontaktom profesorami i studentami Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, zainteresował się dokumentami życiami społecznego i kulturalnego Torunia i Bydgoszczy i został ich kolekcjonerem. W 1954 r. pisał recenzje i krytyki do bydgoskich tygodników kulturalnych „Nowy Tor”, „Pomorze” i warszawskiego „Przeglądu Kulturalnego”. Po ciągłym ingerowaniu cenzury i zmienianiu wszystkich jego tekstów zakończył pracę w prasie i poświęcił się badaniu historii, wykorzystując bogate zbiory Biblioteki Głównej UMK. Już wtedy zaczął tworzyć własną biblioteczkę. Zajął się również tłumaczeniem francuskich, niemieckich i angielskich tekstów autorstwa wybitnych teoretyków sztuki i artystów XX wieku.

W 1960 r. zaczął współpracę z toruńskim biurem Wystaw Artystycznych, Związkiem Polskich Artystów Plastyków i z Muzeum Okręgowym w Toruniu, czego efektem było wydawanie opracowań, które miały na celu popularyzowanie twórczości artystów przy okazji ich wystaw. W latach 1964-1970 wyszło około 20 opracowań katalogów ogólnopolskich ekspozycji, które odbyły się w Toruniu, Bydgoszczy, Warszawie, Poznaniu, Krakowie, Gdańsku i Olsztynie. Po 1970 r. Tadeusz Zakrzewski wydał jeszcze 30 opracowań, tym razem dotyczących wystaw zagranicznych w Brnie, Dreźnie, Ferrarze, Rostoku i Hameellinna.

W 1968 r. został przyjęty na seminarium doktoranckie w Instytucie Historii i Archiwistyki Wydziału Humanistycznego UMK. Pod kierunkiem profesora W. Łukaszewicza pisał pracę Polskie instytucje i organizacje w Toruniu pod zaborem pruskim w latach 1815-1920. Rozprawę doktorską obronił w 1976 r.

1 VIII 1971 r. rozpoczął pracę w Towarzystwie Naukowym w Toruniu jako dyrektor biura odpowiedzialnego za przebudowę i remont budynku TNT. Członkiem Towarzystwa Naukowego w Toruniu został w 1973 r. Jako dyrektor biura był odpowiedzialny za przebudowę i remont budynku TNT. Był również jednym z organizatorów obchodów 500-lecia urodzin Mikołaja Kopernika w 1973 r. oraz stulecia powstania TNT w 1975 r. Niestety po wypadku przy pracy w 1985 r., zrezygnował z udzielania się w TNT, uzyskał uprawnienia inwalidzkie i przeszedł na emeryturę.

Należał również do wojewódzkiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, gdzie zajmował się rejestrowaniem pomników i miejsc pamięci narodowej na terenie województwa toruńskiego. Opracował życiorysy wybitnych ludzi z Torunia XIX wieku, m.in. J. Prejsa, F. T. Rekowicza, L. Ślaskiego, T. Stawisińskiego. Jest autorem tekstu na pomniku toruńskich kolejarzy-ofiar wojny.

Po kilku latach członkostwa w Towarzystwie Bibliofilów im. Joachima Lelewela, Walne Zebranie mianowało go prezesem Towarzystwa, którą to funkcję pełnił w latach 1972-1990. W tym czasie działalność Towarzystwa odznaczała się wyjątkową aktywnością. Zorganizowano akcję Moje spotkania z książką, zapraszano cieszących się uznaniem gości, m.in. Karla Dedeciusa, Marię Gliwę, Iwonę Płukis, Zenona Ziółkowskiego. Tadeusz Zakrzewski przede wszystkim przygotowywał i redagował materiały Towarzystwa przeznaczone do druku. Był również autorem wielu referatów, m.in. poruszających zagadnienie produkcji modlitewników toruńskich przez Sylwestra Buszczyńskiego. Interesował się również postacią wybitnego historyka i miłośnika książek Henryka Seweryna Zawadzkiego. Referat Posłanie do obradujących bibliofilów został wygłoszony przez Zakrzewskiego na Ogólnopolskim Zjeździe Bibliofilów w Warszawie w 1998 r.

Świadectwem ogromnego zaangażowania Zakrzewskiego w propagowanie miłośnictwa pięknej książki są publikacje Konstanty Maria Sopoćko- nasz przyjaciel, artysta i bibliofil (Toruń 1992) oraz Tadeusz Pietrykowski (1895-1940). W służbie dobra i piękna książki polskiej. Tadeusz Zakrzewski to także autor artykułów Bibliofilska dokumentacja historii Torunia (Jubileuszowe spotkania bibliofilskie, Toruń 1997) oraz Karl Dedecius i Towarzystwo Bibliofilów im. Joachima Lelewela w Toruniu („Przegląd Artystyczno Literacki”, 1977, nr 1-2).

Podczas Ogólnopolskiego Zjazdu Bibliotekarzy Polskich, który odbył się w 1985 r. w Toruniu, uroczyście odsłonięto tablicę pamiątkową, która została poświęcona Zygmuntowi Mocarskiemu, a umieszczono ją w budynku Książnicy Miejskiej. Z tej okazji wydano pracę Urszuli Paszkiewicz Zygmunt Mocarski jako bibliofil.

Tadeusz Zakrzewski zorganizował dla członków Towarzystwa wyjazd na międzynarodową wystawę książek do Lipska w 1977 r. Był jednym z organizatorów Ogólnopolskiego Zjazdu Bibliofilów w Toruniu w 1978 r., na którym za ogromne zasługi Towarzystwo Przyjaciół Książki w Warszawie odznaczyło go „Złotą Odznaką Honorową”. Natomiast Towarzystwo Bibliofilów przyznało mu w 1990 r. tytuł członka honorowego.

Aby nawiązać bliższe kontakty z miłośnikami książek, Towarzystwo wzięło udział w Ogólnopolskich Zjazdach Bibliofilów w Łodzi 16-17 marca 1985 r. oraz 18-20 września 1987 r., na których zaprezentowano najpiękniejsze i najciekawsze wydawnictwa Towarzystwa Bibliofilów.

Dzięki zaangażowaniu Zakrzewskiego w działalność redakcyjną i wydawniczą, w 1974 r. wydano piękne dzieło autorstwa Władysława Broniewskiego Wisła. Zasługuje ono na szczególną uwagę, ponieważ zawiera oryginalne fotografie Henryka Hermanowicza, krakowskiego fotografa. Przełomowym wydarzeniem było powstanie Oficyny Drukarskiej Książnicy Miejskiej, z którą Towarzystwo Bibliofilów zaczęło współpracę w 1975 r.

Zakrzewski działał aktywnie z Towarzystwie Miłośników Torunia, a od 1976 r. jest członkiem Zarządu tej organizacji. W latach 1975-1994 był przewodniczącym Komitetu Wydawniczego i redaktorem „Rocznika Toruńskiego”.

Prezes Towarzystwa został wyróżniony wieloma nagrodami, m.in. „Złotym Astrolabium” Towarzystwa Miłośników Torunia (1988), a w 2000 r. tytuł członka honorowego. Za aktywną działalność na rzecz Torunia w 2003 r. otrzymał od prezydenta miasta, Michała Zaleskiego medal „Thorunium”. W 1994 r. został uhonorowany „Orderem Białego Kruka ze Słonecznikiem”, oznaczonym numerem 22. Jest to order przyznawany przez Lubelskie Towarzystwo Miłośników Książki od 1976 r.

Tadeusz Zakrzewski od 1993 r. prowadzi wykłady z historii Podgórza i kolekcjonuje materiały związane z tym zagadnieniem. W 2005 r., z okazji 450-lecia Pogórza, wraz z Towarzystwem Bibliofilów przygotował wystawę w Muzeum Okręgowym w Toruniu. Głównym przedmiotem jego zainteresowań kolekcjonerskich są toruńskie dokumenty życia społecznego: ulotki, karnety, bilety, druki ulotne, jak również wydawnictwa muzyczne. Najcenniejszą i najważniejszą część jego zbiorów stanowią druki związane z Towarzystwem Bibliofilów im. Joachima Lelewela, czyli zaproszenia na wystawy, imprezy artystyczne i spotkania Towarzystwa.