Zygmunt Mocarski urodził się 15 IX 1894 r. w Zalesiu. Podczas studiów na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Petersburgu, historyk Stanisław Ptaszycki rozbudził w nim zainteresowania bibliologiczne, czego wynikiem była publikacja rozprawki Album pewnego literata w „Polskim Kalendarzu Piotrogrodzkim na rok 1916” oraz artykułu W sprawie inwentaryzacji druków polskich w czasopiśmie „Myśl narodowa”. Po zakończeniu studiów powrócił do Polski i w 1919 r. objął posadę bibliotekarza na uniwersytecie w Lublinie, a następnie referenta bibliograficznego w Wydziale Prasowym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Oprócz tego pełnił również funkcję współredaktora „Biuletynu Bibliograficznego”, sekretarza Związku Bibliotekarzy Polskich oraz był jednym z założycieli Towarzystwa Bibliofilów Polskich. W 1922 r. powołano go na stanowisko eksperta do spraw bibliotecznych w polsko-radzieckiej komisji zajmującej się rewindykacją polskich dóbr kulturalnych, gdzie współpracował z Kazimierzem Sochaniewiczem i Stanisławem Lisowskim.

1 VI 1923 r. Zygmunt Mocarski wygrał konkurs na dyrektora nowej biblioteki – Książnicy Miejskiej im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, która powstała z inicjatywy Towarzystwa Naukowego i konsolidowała cztery oddzielnie funkcjonujące dotąd biblioteki: Bibliotekę Gimnazjum Akademickiego, Rady Miejskiej (tzw. radziecką) oraz zbiory polskiego i niemieckiego Towarzystwa Naukowego . Mocarski kierował Książnicą Miejską do 1939 r. i w tym czasie uczynił z niej ważne centrum naukowe i kulturalne, integrujące region pomorski z innymi ziemiami polskimi.

Równolegle Mocarski działał w Towarzystwie Naukowym w Toruniu. Dążył do tego, by w Toruniu stworzyć odpowiednie warunki do prowadzenia badań humanistycznych, a Książnica miała być bazą źródłową do badań historii i kultury Pomorza. Dlatego też Mocarski dołożył wielu starań, by zdobyć i zapewnić jej egzemplarz regionalny. Dzięki szerokim kontaktom Mocarskiego rozwinęła się bezpłatna wymiana publikacji Towarzystwa Naukowego na publikacje polskich i zagranicznych stowarzyszeń, które wzbogaciły zbiory Książnicy.

Mocarski piastował także różne stanowiska w Towarzystwie Naukowym w Toruniu. W 1924 r. był zastępcą sekretarza, w 1930 r. został sekretarzem, a w 1934 r. członkiem Komisji Redakcyjnej TNT. Do jego zadań zaliczały się: kontrola spraw bieżących, podejmowanie kluczowych decyzji, troska o sprawy materialne, wysoki poziom naukowy, staranną szatę graficzną książek i powiększenie liczby członków Towarzystwa. Za jego sprawą zmodernizowano szatę graficzną i redakcyjną czasopisma historycznego Towarzystwa Naukowego – „Zapiski”. Natomiast drugi organ Towarzystwa - czasopismo „Roczniki” – zmieniło swój charakter na wydawnictwo seryjne monografii historycznych.

Zygmunt Mocarski zrealizował jeden z głównych celów swojej pracy, gdyż doprowadził do nawiązania współpracy z wybitnymi autorami spoza Torunia, którzy zajmowali się badaniem kultury i historii Pomorza, m.in. Karolem Górskim, Marianem Gumowskim, Zygmuntem Wojciechowskim, Stanisławem Herbstem.

Do jego największych zasług należy inicjatywa założenia 17 lutego 1926 r. Towarzystwa Bibliofilów im. Joachima Lelewela, w którym pełnił funkcję prezesa aż do 1939 r. Jako członek Towarzystwa wygłosił wiele interesujących referatów dotyczących nie tylko bibliofilstwa, ale również drukarstwa (Szkoła drukarska profesora Pawła Petera w Gdańsku), bibliografii (Joachim Lelewel jako teoretyk bibliografii i bibliotekoznawstwa), historii książki (Stare rękopisy pochodzące z Archiwum Toruńskiego dotyczące historii Pomorza względnie Prus Królewskich). Mocarski starał się wzbogacać swe odczyty prezentacją specjalnych rekwizytów, np. wykład Dwie oprawy XVI wieku Książnicy Miejskiej im. Mikołaja Kopernika połączył z pokazem skórzanych opraw ze złoceniami, które prawdopodobnie należały do Henryka Walezego.

Aby urozmaicić spotkania bibliofilów, Mocarski zapraszał na nie specjalnych gości, m.in. Stefana Dembego, biskupa chełmińskiego Stanisława Wojciecha Okoniewskiego, Samuela Tyszkiewicza.

Dzięki zaangażowaniu prezesa Towarzystwa Bibliofilów udało się odkupić księgozbiór po zmarłym bibliofilu i drukarzu Walentym Fiałku i umieścić go w Książnicy Miejskiej. Mocarski brał również udział w akcji przeciw sprzedaży za granicę Biblii Gutenberga w 1929 r.

Na I Zjeździe Bibliofilów Polskich w Krakowie, w czerwcu 1925 r. Mocarski pełnił funkcję sekretarza. Razem z toruńskim Towarzystwem Bibliofilów uczestniczył w II Zjeździe Bibliofilów Polskich w Warszawie 31.10-2.11.1926, III Zjeździe we Lwowie i IV Zjeździe w Poznaniu 29.05-2.06.1929, podczas którego uczestnicy otrzymali egzemplarze książki Biblioteki Wielkopolskie i Pomorskie, gdzie znajdował się tekst Mocarskiego o Książnicy Miejskiej im. Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Mocarski samodzielnie tłoczył w drukarni Buszczyńskiego w Toruniu w 1927 r. pierwszą publikację Towarzystwa Bibliofilów, a była to praca autorstwa prezesa Towarzystwa oraz Karola Kruszyńskiego O książkach dwa wiersze. Gdy Zygmunt Mocarski był prezesem Towarzystwa, wydano 10 pozycji bibliofilskich, które znacznie podniosły prestiż Towarzystwa, a były to między innymi Do Joachima Lelewela z okoliczności rozpoczęcia historyi powszechney na Uniwersytecie Wileńskim, dnia 6 stycznia 1822 r. Adama Mickiewicza, Walenty Fiałek: senior bibliofilów pomorskich Tadeusza Pietrykowskiego, Statut Towarzystwa Bibliofilów im. Joachima Lelewela uchwalony na zebraniu konstytucyjnym dnia 17 lutego 1926 roku, Wizerunki Kopernika Zygmunta Batowskiego oraz Biblia Gutenberga w Pelplinie Antoniego Liedtke.

Mocarski włączał się również w działalność innych organizacji i instytucji naukowych, np. Radzie Zrzeszeń Naukowych, Artystycznych i Kulturalnych Ziemi Pomorskiej, Towarzystwie Czytelni Ludowych, Towarzystwie Miłośników Torunia oraz Związku Obrony Kresów Zachodnich.

Mocarski prowadził ożywiona działalność naukową, historyczną i kulturoznawczą, której rezultatem jest ponad sto publikacji dotyczących przede wszystkim bibliografii, historii drukarstwa, bibliotekoznawstwa, jak również zagadnień pomorzoznawczych. Swoje prace ogłaszał m.in. w „Rocznikach” i „Zapiskach” Towarzystwa Naukowego, „Bibliotekarzu” i „Silva Rerum” . Do najważniejszych dzieł Mocarskiego z pewnością należy zaliczyć m.in. Bibliografię prac Towarzystwa Naukowego w Toruniu 1875-1925 (1925), Bibliotekę Tadeusza Pietrykowskiego (1928), Kultura umysłowa na Pomorzu. Zarys dziejów i bibliografia (1931), Exlibris łowicki..., Exlibrisy toruńskie (1947). Natomiast praca Książka w Toruniu do 1793 roku. Zarys dziejów (1934) przez długi czas służyła jako podstawa badań piśmiennictwa, oświaty i nauki na terenie prowincji pruskiej w dawnej Rzeczypospolitej. Brał udział w wielu sympozjach i sesjach naukowych, a swe referaty wygłosił również na antenie Rozgłośni Pomorskiej Polskiego Radia.

W latach przedwojennych zajął się problematyką powołania w województwie pomorskim uczelni wyższej. Swe poglądy, opinie i program przedstawił w artykułach: Idea uniwersytetu pomorskiego a toruńskie środowisko naukowe (1934 r.) oraz O potrzebie wyższego szkolnictwa na Pomorzu (1938 r.).

Za niezwykły wkład w rozwój kultury polskiej Mocarski zdobył wiele nagród, wyróżnień i odznaczeń. Za wybitne osiągnięcia w dziedzinie nauki został wyróżniony przez Prezesa Rady Ministrów w 1925 r. Srebrnym Krzyżem Zasługi, a w 1930 r. Medalem Dziesięciolecia odzyskanej Niepodległości. Poza tym w 1935 r. otrzymał Srebrny Wawrzyn Akademicki, a w 1938 r. odznaczono go Złotym Krzyżem Zasługi

Wybuch II wojny światowej oraz okupacja niemiecka niestety zmusiły go do przerwania działalności naukowej w Toruniu. Zmarł w Warszawie, po ciężkiej chorobie 16 września 1941 r. Jego imieniem nazwano jedną z ulic na toruńskim Rubinkowie. Książnica Miejska wraz z Towarzystwem Bibliofilów uczciła jego pamięć umieszczając tablicę pamiątkową w budynku biblioteki.