Historia Towarzystwa Bibliofilów im. J. Lelewela

Polski ruch miłośników książek ukształtowało zamiłowanie do posiadania książek, jak również zapał do ich poznawania i badania. Pierwsze organizacje bibliofilskie na ziemiach polskich były w głównej mierze zespołem osób, które z pasją pisały i dyskutowały o książkach, organizowały odczyty, referaty, wystawy i zjazdy. W związku z tym w dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce zaczęły powstawać liczne towarzystwa bibliofilów, w tym również w Toruniu.

Na początku spotykano się w prywatnych domach, księgarniach, antykwariatach. Już w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku zaczęto wydawać charakterystyczne publikacje bibliofilskie, które wyróżniały się małym nakładem, specyficzną tematyką i wydaniem na czerpanym papierze, czego przykładem jest seria Białe Kruki, wydawana w 1910 r. przez Karola Badeckiego we Lwowie. Po odzyskaniu niepodległości natomiast nastąpił rozwój zorganizowanego życia bibliofilskiego. W latach 1921–1927 powstało dziesięć towarzystw miłośników książek, między innymi Towarzystwo Bibliofilów Polskich w Warszawie (1921). W 1922 r. działalność rozpoczęły Towarzystwo Miłośników Książki w Krakowie, Lwowie, Poznaniu i Zamościu. Następnie powstało Towarzystwo Przyjaciół Książki w Paryżu (1924), Towarzystwo Bibliofilów w Wilnie i Lublinie (1926), Towarzystwo Bibliofilów w Łodzi (1927) oraz Towarzystwo Przyjaciół Książki w Kaliszu (1927). Ich wspólnym założeniem było propagowanie zamiłowania do pięknej książki oraz opieka nad unikatowymi pozycjami, stanowiącymi dorobek kulturalny narodu. Wszystkich bibliofilów połączyła miłość do książki i jej zbieractwo. To zamiłowanie przejawia się w ciągłym jej poznawaniu i działaniu wyłącznie na jej korzyść. Celem działań bibliofilów jest zwykle pasja kolekcjonowania książek o niezwykle rzadkiej tematyce lub oryginalnej szacie graficznej, jak również może to być chęć pogłębienia swej wiedzy na ich temat.